- پاسخ وزارت كار به گزارش خط فقر
نتشار گزارشي در روزنامه همشهري درباره خط‌فقر با واكنش وزارت تعاون، كار و رفاه اجتماعي مواجه شد. روابط عمومي اين وزارتخانه درخصوص خبر منتشر شده در برخي رسانه‌ها به نقل از دكتر احمد ميدري، معاون رفاه اجتماعي مبني بر اعلام خط‌فقر توضيحات زير را ارائه كرد:
1-در مصاحبه ايشان با راديو، از خط فقر خانوار، صحبتي به ميان نيامده بلكه ايشان رقم هزينه يك نفر را به‌طور ميانگين كه البته در مناطق شهري و روستايي متفاوت است اعلام كرده است.
2-روش برخي رسانه‌هاي گروهي در محاسبه عدد مطرح شده اشتباه است، چرا كه براي محاسبه خط‌فقر نمي‌توان هزينه خانوار را در يك عدد ثابت ضرب كرد و نتيجه گرفت. البته اين موضوع از سوي معاون وزير تعاون، كار و رفاه اجتماعي نيز مورد تأكيد قرار گرفته است. لازم به ذكر است در مطالعات صورت‌گرفته و موجود، هزينه هر خانواده متفاوت است.
براي مثال هزينه يك خانوار 5نفره نسبت به خانواده 4نفره فقط 2 درصد افزايش مي‌يابد. بنابراين ضمن تأكيد بر اينكه محاسبه انجام شده كاملا اشتباه است، تصريح مي‌شود بر اساس آمارهاي موجود بعد خانوار در كشور تقريبا 3.5 نفر است كه در محاسبات صورت گرفته در رسانه‌ها 5 نفر قلمداد شده است.
3-تأكيد مي‌شود حتي اگر بعد خانوار را در كشور 5نفر فرض كنيم كه فرض اشتباهي است، باز هم در محاسبه‌ها بايد هزينه يك نفر را در عدد 2.42 ضرب كرد چرا كه برخي از هزينه‌ها مانند هزينه مسكن به صورت خطي افزايش نمي‌يابد.در ادامه جدول رابطه تعداد اعضاي خانواده و هزينه مورد نياز جهت آگاهي منتشر مي‌شود:
4-به دليل پيچيدگي محاسبات، امروزه خط‌فقر درآمدي، شاخص صحيحي براي شناخت فقر نيست؛ چرا كه كيفيت اقلام مورد استفاده خانوارها متفاوت است و معاونت رفاه اجتماعي بر اين اساس، موضوع مطالعه خط‌فقر قابليتي را در دستور كار قرار داده است.
- توضيحات همشهري
شاخص خط فقر در ايران از سال1386 به بعد از سوي نهادهاي آماري كشور به‌طور رسمي اعلام نشده است. احمد ميدري، معاون رفاهي وزير تعاون، كار و رفاه اجتماعي به تازگي در اظهارنظري شفاهي هزينه مورد نياز براي زندگي هر نفر را 250هزار تومان اعلام كرده است كه اين موضوع با محاسبه روزنامه همشهري به‌عنوان خط فقر يك ميليون و 250هزار توماني براي يك خانواده 5نفري مورد توجه قرار گرفت. وزارت كار اما به اين موضوع واكنش نشان داده و شيوه محاسبه خط فقر را با مبناي هزينه هر نفر براي زندگي، مناسب ندانسته است. اين وزارتخانه محاسبه خط فقر واقعي را با پيچيدگي‌هايي همراه دانسته و اعلام كرده كه بررسي اين موضوع تحت عنوان خط فقر قابليتي در دستور كار قرار گرفته است.
با اين حال وزارت تعاون، كار و رفاه اجتماعي به‌عنوان متولي اصلي اعلام خط فقر حاضر به اعلام عدد و رقم مربوط به خط فقر نشده است و در جوابيه به روزنامه همشهري هم جز يكسري توضيحات كلي، هيچ عدد و رقمي ذكر نشده تا امكان تطبيق آمار مورد نظر دولت با واقعيات موجود فراهم شود.
جمشيد پژويان، اقتصاددان مي‌گويد: دولت‌ها هنوز يك روش مشخص را براي محاسبه خط فقر انتخاب نكرده‌اند كه موجب بروز برخي اختلاف‌نظر‌ها شده است. اين اقتصاددان به همشهري گفت: بايد روش‌شناسي مشخصي در اين بخش انتخاب شود چراكه محاسبه خط فقر با روش‌هاي مختلف مي‌توانند تفاوت‌هاي زيادي با يكديگر داشته باشند و نتايج متنوعي را به‌دست بدهند.پژويان ادامه داد: وجود تعاريف مختلف مانع اين نمي‌شود كه دولت محاسبه خط فقر با يك تعريف مشخص و ارائه توضيحات كافي در مورد آن را انجام ندهد. دولت مي‌تواند با يك روش مشخص به‌طور سالانه اين شاخص را به‌طور نسبي محاسبه كند تا وضعيت فقر براي مردم آشكار شود.
اين اقتصاددان تأكيد كرد: با استفاده از آمارهاي بودجه خانوار كه مركز آمار ايران اعلام مي‌كند، امكان برآورد كارشناسي در مورد خط فقر وجود دارد.حسين راغفر، كارشناس و محقق حوزه فقر نيز به همشهري گفت: محاسبه و اعلام خط فقر در قانون جامع رفاه اجتماعي مورد تأكيد قرار گرفته و اين قانون همچنان پابرجاست اما در حال حاضر هيچ نهادي اقدام به انتشار آمار خط فقر نمي‌كند. پيش از اين وزارت رفاه مسئوليت اعلام آن را داشت اما پس از ادغام اين وزارتخانه با وزارتخانه‌هاي تعاون و كار، تكليف اين مسئوليت نامشخص مانده است.
راغفر ادامه داد: «به‌نظر مي‌رسد ملاحظاتي در اين رابطه وجود دارد كه از چند سال قبل انتشار اين رقم متوقف شد. برخي تبعات اقتصادي و تعيين حداقل دستمزد كارگران يكي از دلايلي است كه امكان دارد در تصميم عدم‌اعلام خط فقر مؤثر باشد.»
- فقر قابليتي چيست؟
وزارت كار در بخشي از جوابيه خود به همشهري با رد شيوه‌هاي فعلي اعلام كرده كه بررسي خط فقر قابليتي را در دستور كار قرار داده است. حسين راغفر در تشريح اين شاخص به همشهري گفت: بحثي وجود دارد مبني بر اينكه فقر، تنها محدود به محروميت درآمدي نيست. بر اين اساس محروميت مي‌تواند در ابعاد مختلف زندگي خود را نشان دهد. به‌عنوان مثال ممكن است خانواده‌اي درآمد كافي داشته باشد اما محيط‌زيستي كه در آن حضور دارد از حداقل نياز كمتر باشد و اين موضوع منجر به مهاجرت شود يا ممكن است خانواده‌اي به دلايلي اجازه شركت در فعاليت‌هاي جامعه را نداشته و از اين نظر با محروميت يا فقر مواجه باشد.
اين اقتصاددان افزود: ابعاد مختلفي از قابليت‌هايي كه براي زندگي انساني تعريف مي‌شود در فقر قابليتي مورد توجه قرار مي‌گيرد تا وضعيت خانوار نسبت به حداقل‌هاي مورد نياز براي يك زندگي انساني در همه ابعاد درآمدي و غيردرآمدي مشخص شود.
اين استاد دانشگاه ادامه داد: در اين شيوه به كيفيت زندگي نيز توجه مي‌شود تا در كنار شاخص كميت، تعريف دقيق‌تري از حداقل نيازهاي يك زندگي انساني در اختيار سياستگذاران و افراد جامعه قرار گيرد.
- خط فقر درآمدي چقدر است؟
حسين راغفر معتقد است كه خط فقر براي يك خانواده 5نفري در تهران 2ميليون‌و600 هزار تومان است. او دليل محاسبه خط فقر براي يك خانواده 5نفري را اينگونه اعلام كرد: برآوردها نشان مي‌دهد كه عمدتا بيشترين خانواده‌هاي شهري تعدادي بالاتر از 4نفر دارند. به همين دليل با گرد كردن عدد به مبناي 5نفر رسيده‌ايم. به گفته اين كارشناس اقتصادي، روش محاسبه خط فقر با شاخص‌هاي موجود اينگونه است كه حداقل هزينه يك فرد براي زندگي محاسبه مي‌شود و در ضريب مشخصي كه براي خانوار‌هاي 2نفره به بالا وجود دارد، ضرب مي‌شود. به‌عنوان مثال اگر براي خانواده 5نفره ضريب2.42 درنظر گرفته شود بايد عدد هزينه يك نفر بزرگسال در اين ضريب، ضرب شود چراكه برخي هزينه‌هاي خانوار ثابت است و به نسبت اضافه‌شدن يك نفر به خانواده آن هزينه‌ها افزايش نمي‌يابد.
به گزارش همشهري، در پاسخ وزارت كار به گزارش همشهري نيز به اين ضرايب اشاره شده كه اگر مبلغ 250هزار تومان اعلامي توسط معاون وزير كار براي هزينه زندگي هر نفر در ضريب2.42 (اين ضريب در پاسخ وزارت كار اعلام شده است) كه مربوط به خانواده 5نفري است، ضرب شود، خط فقر عدد 605هزار تومان را نشان مي‌دهد كه معلوم نيست اين رقم چقدر قابل استناد باشد؛ چرا كه خط فقر اعلامي در سال1386 كه آخرين آمار رسمي اعلام شده توسط دولت است، در تهران 650هزار تومان و در بقيه مناطق 400هزار تومان اعلام شد. به‌عبارت ديگر طي اين چند سال و با وجود تورم‌هاي سنگين، اما ظاهرا خط فقر پايين‌تر آمده است. از همين رو كارشناسان تأكيد دارند دولت براي پايان دادن به تمام حرف و حديث‌ها، رسما آمار خط فقر را به همراه اسناد پشتيبان و شيوه‌هاي محاسباتي اعلام كند.
نظر شما